BSM „Sprawa polska i jej umiędzynarodowienie podczas I wojny światowej”

Kolejne spotkanie muzealne – związane ze 100-leciem odzyskania niepodległości przez naszych przodków – odbyło się we wtorek 17 lipca. Tym razem słuchacze mogli odświeżyć swoją wiedzę o sprawie polskiej i jej umiędzynarodowieniu podczas pierwszej wojny światowej. Prelekcja dotknęła bowiem m.in. problematyki wydawanych w trakcie tego globalnego konfliktu przez walczące strony dokumentów prawnych, które odegrały istotną rolę w procesie odzyskiwania przez naród polski podmiotowości, samostanowienia i własnej państwowości. Audytorium usłyszało m.in. o apelach dowództw armii rosyjskiej, austro-węgierskiej i niemieckiej do mieszkańców ziem polskich z sierpnia 1914 r., zachęcających do wstępowania ochotników w szeregi sił zbrojnych państw zaborczych, a także o zapowiedzi cesarza austriackiego w sprawie wyodrębnienia Galicji w ramach monarchii habsburskiej z 4 listopada 1916 r. oraz o akcie dwóch cesarzy w sprawie ogłoszenia niezawisłości Królestwa Polskiego z 6 listopada 1916 r. Prelegent pobieżnie scharakteryzował kwestię wycofania się z wojny zdestabilizowanej i pokonanej Rosji, co „rozwiązało” ręce zachodnim aliantom w sprawie polskiej. Zwrócił uwagę na odezwę do Polaków Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich z 27 marca 1917 r., podobny apel wystosowany do narodu polskiego dwa dni później przez Rząd Tymczasowy Rosji, bolszewicki dekret o pokoju z 8 listopada 1917 r. oraz podpisanie przez delegację bolszewicką niekorzystnego traktatu pokojowego z państwami centralnymi 3 marca 1918 r. Nawiązał ponadto do uchwały Izby Deputowanych Królestwa Włoch z poparciem niepodległościowych dążeń Polaków z 7 grudnia 1916 r., XIII punktu amerykańskich propozycji pokojowych prezydenta Tomasza Woodrow Wilsona z 8 stycznia 1918 r. i deklaracji wersalskiej Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch z 3 czerwca 1918 r. w sprawie przywrócenia niepodległości Polski. Autor starał się w wystąpieniu ukazać zmianę nastawienia mocarstw w odniesieniu do sprawy polskiej w latach 1914–1919 i ewolucję od ogólnikowych deklaracji i niewiele znaczących obietnic aż po uwzględnienie aspiracji odrodzonej Polski na paryskiej konferencji pokojowej w latach 1919–1920.

M.A.J.

fot. Piotr Sobota